Cmentarz Narodów w Wadowicach zrewitalizowany
Był jednym z największych, najdroższych i najtrudniejszych do zrewitalizowania. W dniu 28 czerwca 2023 r. obyła się oficjalna uroczystość poświęcenia Cmentarza Narodów z pełnym ceremoniałem wojskowym. Udział w tej uroczystości wzięli przedstawiciele władz państwowych i dyplomaci niektórych państw, których żołnierze pochowani zostali na tej nekropolii.
Cmentarz Narodów nie jest typowym cmentarzem z okresu I wojny światowej, powstał bowiem znacznie wcześniej, już w połowie XIX w. jako cmentarz przy wojskowym szpitalu epidemicznym. W okresie ponad stu lat jego użytkowania pochowano tu około 8 tysięcy żołnierzy, walczących m. in. w I i II wojnie światowej. Spoczywają na nim także cywilne ofiary wojen. Pochowani na wadowickim cmentarzu wojennym reprezentują co najmniej 16 narodowości biorących udział w wymienionych konfliktach zbrojnych. Dlatego od ponad trzydziestu lat nekropolia ta nazywana jest Cmentarzem Narodów.
Dla nas Wadowiczan ta założona przez wojskowe władze cesarstwa austro-węgierskiego nekropolia jest miejscem wyjątkowym. Nie tylko poprzez swoją wielkość, kryjącą na niewielkim obszarze ogrom ludzkiego cierpienia i wierności przysiędze po kres, ale także poprzez fakt, że wśród pochowanych tutaj reprezentowani są przedstawiciele większości narodowości środkowej i wschodniej Europy – podkreśla Burmistrz Wadowic Bartosz Kaliński
Cmentarz w Wadowicach jest jednym z 41 cmentarzy wojennych w Małopolsce, które zostały objęte projektem zrewitalizowania. Projekt pod nazwą „Rewaloryzacja wybranych cmentarzy wojennych okresu I wojny światowej położonych na terenie Brzeska, Tarnowa, Krakowa, Wadowic oraz powiatów bocheńskiego i tarnowskiego, jako zespół dziedzictwa o znaczeniu międzynarodowym” obejmował łącznie 41 cmentarzy wojennych na terenie 13 gmin. Większość z nich zlokalizowana jest we wschodniej części województwa małopolskiego, jedynie cmentarze w Krakowie i Wadowicach położone są w zachodniej części województwa.
Autorem i koordynatorem projektu był Wydział Rewitalizacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Ostateczny koszt realizacji całego projektu wyniósł prawie 13 mln złotych (w tym ponad 2 mln zaangażowanych przez gminy w terenie, których położone są niektóre cmentarze), z czego koszty pokrywane w ramach projektu wyniosły ponad 10,6 mln. Dzięki wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego na sfinansowanie wykonania projektu uzyskano ponad 7 mln złotych ze środków unijnych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego.
Największym, najdroższym oraz jednym z najtrudniejszych w realizacji elementów projektu była rekompozycja i rewitalizacja Cmentarza Wojskowego w Wadowicach, znanego także jako Cmentarz Narodów. Koszt tego elementu projektu wyniósł nieco ponad 3 mln złotych. Obejmował przywrócenie historycznego wyglądu cmentarza wojskowego z elementami Cmentarza Wojennego nr 473.
